Ten behoeve van een rechtvaardiger toepassing van de grondbelasting werd in 1832 het Kadaster ingevoerd. Voorafgaande hieraan vonden tal van voorbereidende werkzaamheden plaats.
Allereerst werden door meting en kartering de eigendomsverhoudingen vastgelegd. Hierna trokken schatters of taxateurs van het kadaster de provincie in om ieder gebouwd en ongebouwd goed van een waardering te voorzien. De schatters taxeerden voor elke gemeente afzonderlijk de belastbare opbrengst van ieder eigendom.
Als basis voor de te verrichten schatting maakten de taxateurs van elke gemeente een aardrijkskundige beschrijving, die zijn schriftelijke neerslag vond in de zogenaamde tabel nr. 5. Deze tabel geeft een prachtig overzicht van een gemeente rond 1830.
Zo is ook voor de gemeente Rosmalen de, helaas niet gedateerde, Tabel van klassificatie der grond-eigendommen, bewaard gebleven in het archief van het Provinciaal Bestuur van Noord-Brabant 1814-1920, dat berust bij het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) in ’s-Hertogenbosch (toegang 17, inv.nr. 4076).
In navolging van het BHIC, dat voor verschillende gemeenten in zijn werkgebied dergelijke beschrijvingen op zijn website heeft geplaatst , volgt hier de tabel nr. 5 voor de gemeente Rosmalen. Geen samenvatting in hedendaagse woorden zoals het BHIC doet, maar een integrale weergave van de originele tekst.
Litt.: J.G.M. Sanders (eindred.), Van meters en schatters; bronnengids voor grondbelasting en kadaster in Noord-Brabant, ca. 1826-1833, ’s-Hertogenbosch 1998.
